Van jongs af aan staat hij op ons netvlies.  Scharrelend en peddelend langs en in sloten en vijvers. Zo heerlijk vertrouwd is hij, deze vaste klant van 's-Hollands waterkant.  Het is de enige van de (vier) in Nederland voorkomende rallen soorten, die zo algemeen is en wijds-en zijds bekendheid geniet.

Bescheiden is hij zou je kunnen zeggen. In de waterkant hierarchie houdt de waterhoen zich altijd rustig aan de onderkant. Fladderen en pedellen snel uit gedrang, als meerkoeten en eenden zich theater-driftig roeren. En wanneer de broedtijd aanbreekt verdwijnen ze nog meer uit zicht. Nestelen op rustige plaatsen, goed verscholen in 't groen van dichte oeverbegroeiing. En met hun rond scharrelende jongen blijven zij ook zo veel mogelijk in dekking verborgen.

Voor vogelaar-fotografen staat de waterhoen ook niet direct met stip op de verlanglijst. Hun uiterlijk mag er heus zijn, maar ze zijn ....zo gewoon, ...zo 'voor 't oprapen'. Moet bekennen dat ook mijn eerste waterhoen foto (onder) heel lang op zich heeft laten wachten. En dat was dan ook nog eens toevallige 'bijvangst' in een fotoshoot van de wateral (foto onder).

Vanwaar dan toch deze waterhoen special (Tail&Tale) ?

Dat ook een 'doodgewone' waterhoen je kan verrassen, verwonderen, verbazen, maakte ik onlangs boeiend mee. Op één van mijn vertrouwde vogelwandelingen over het Landgoed 'Huis te Vogelenzang'. Het is midden februari (13/02/2024), maar de winter is ver weg.

Routinematig check ik er mijn favoriete spots. Zo ook nu weer de  kleine stuw overloop, met een verdiept liggende langzaam stromende smalle afwatering. Kansrijk voor o.a. watersnip en ijsvogel. Maar zoals gewoonlijk lijkt het ook nu weer leeg. Maak m'n stap op het stuw 'brugje', en wordt plotsklaps verrast door een enkel luid  plonsgeluid pal onder mij. Kijk direct, maar zie niets. Het water in de overloop tussen de houten beschoeiing oogt leeg en rimpelloos. Ik wend mijn blik weer zijwaards, langs de waterloop. Dan spat er van onder mij iets weg. Het zwemt met opvallende snelheid onder water, van mij af langs de smalle afwatering. Het maakt daarmee zo'n  typische V-vormige gestuwd golfpatroon, karakteristiek voor een vluchtende flinke 'bodem-buikschuivende' vis in ondiep water. Het golfje beweegt zich in rechte lijn een heel eind voort ( ...15 m, later afgepast), en buigt dan weg tegen de rechter oeverrand. Stil, rimpelloos is het dan direct weer.

Wat is dit vraag ik mij gespannen af ?  Met dat indringende nieuwsgierig boeiende gevoel, dat ieder fervent vogelaar kent. Je ziet iets in een flits, en je voelt, gist, dat je misschien wel iets (heel) bijzonders mist.

Na tien minuten vruchteloos turen vanaf 't sluisje, dan toch maar naar die plek. Op de overliggende weide oever kan ik helaas niet  komen (hek en braamstruiken), en heb daar ook geen dekking. Behoedzaam, langzaam stapvoets, bereik ik de oeverrand, en priem mijn blik langs de wand begroeiing een meter pal onder mij. Zie eerst niets, maar dan plotseling rimpelt het water. Halve cirkel golfjes rollen uit van dat ene punt in de oeverrand..... Zie nog steeds niets. Iets beroert daar het water, stationair en onzichtbaar verborgen onder de oeverrand begroeiing. Is het een vis ?, of ...is het toch een vogel ?

Eindelijk beweegt er dan toch iets.  Heel even zie ik de vage donkere contour van ...... rugveren.  Het ís een vogel !
Toch een (water)ral dan ?. Maar dat zwemmen onder water dan,.....zo ver, .... zo snel !?? Bizar.

Om beter (zij)zicht te krijgen op de oeverrand, loop ik twintig meter door naar waar de waterloop een haakse hoek maakt. Lopend achterom kijkend zie ik hoopvol, dat het rimpeling punt gestaag in mijn richting mee beweegt. Gespannen maak ik de paar laatste passen tot aan de hoek. Draai mij om, en zie nog net uit mijn ooghoek hoe de vogel in een luttele seconde dwars over het smalle stroompje zwemt, en direct verdwijnt in de dichte struik begroeiing op de overliggende oever. Nu weet ik het dus nog steeds niet !

Blijf nog een kwartiertje posten, hopend op z'n terugkeer naar 't stroompje.  Vruchteloos zo blijkt. Ik geef op en ga naar huis. Getar malende over welke 'mysterieuze' vogel kans ziet, om mij twee uur lang te ontlopen, pal onder mijn neus en zwemmend onder en boven water.

Reprise

Al de volgende dag loop ik weer een Landgoed ronde. En met halve hoop en voelbare spanning nader ik weer het stroompje. Naar de plaats waar de vogel gisteren uit beeld verdween. Behoedzaam krijg ik zicht op het stroompje en kan mijn ogen nauwelijks geloven. Uit de oeverrand rimpelen daar weer die halve golfboogjes. Kijkend doe ik behoedzaam nog een stap verder. Misschien niet behoedzaam genoeg, want vanuit de oeverrand zwemt plotseling de vogel geheel onder water de meter naar de andere oever, en verdwijnt andermaal in de begroeiing. Het voelt alsof ik kijk naar een volmaakte replay van de laatste beelden van gisteren. Bizar !

Vastbesloten volhard ik nu langer in posten. En zowaar met succes. Pas na zo'n twintig minuten komt de vogel uit de begroeiing, zwemt snel weer over en verdwijnt in overhangende begroeiing langs de waterrand. Nu wel een paar seconden met de verrekijker zichtbaar op afstand (20m), zie ik een donkere vogel met enkele lichte vlakjes in de flank. En in een flits toont hij ook z'n wiegend wippende puntige staart, met daarin duidelijk afstekend twee driehoekjes van witte onderstaart dekveren.

Ik besef wat ontgoocheld, dat dit het meest lijkt op een ....... 'doodgewone' waterhoen. Nog één keer peddelt hij even in beeld, weg van mij langs de donkere waterloop rand. Tja, een doodgewone waterhoen dus. Maar dan wel een uiterst schuwe én sluwe !

Doe thuis wat naslag werk. Zoek naar referenties van observaties van zwemmen onder water. Ik vind slechts een enkele. De waterhoen gebruikt bij het zwemmen onder water zowel de vleugels als de poten. 'Vliegend' peddelend als het ware. Deze link (Manx Wild Bird Aid) toont dit fascinerende gedrag zeer duidelijk, en in een wel heel ongewone setting (...badkuip...!). En een andere informatieve waarneming is deze (link). 
En een desbetreffend citaat van 's-Neerlands vermaard natuurhistoricus Jac. P. Thijsse mag hier vanzelfsprekend ook niet onvermeld blijven; "het zwemmen onder water, waarbij ook wel de vleugels te pas komen, zoodat het mag heeten: vliegen in het natte element"

Fantastisch, hoe de natuur altijd weer in staat blijkt om je volslagen te verrassen. Hoe, zelfs na al die vele tientallen jaren  vogelen, een waterhoen mij toch nog een volkomen onbekende kant laat zien. Voor veel vogelaars ligt de thrill speciaal in het zoeken, zien, en ook steeds meer fotograferen, van (zeer) zeldzame soorten. Maar voor mij bewijst deze waterhoen weer, dat ook het doodgewone zo zeldzaam mooi en minstens even boeiend kan zijn. Een Tail&Tale zonder (eigen) foto deze keer. Al had ik dolgraag wel een foto gehad van deze 'vleugelslag' zwemmer !